Procesi i decentralizmit në Maqedoni

Decentralizimi, gjatë viteve të fundit, gjendet në qendrën e jetës politike dhe administrative në Maqedoni.

Më herët, pas vijimit të pavarësisë së shtetit më 1991, autoritetet kanë miratuar një strategji për centralizimin e pushtetit me qëllim të përforcimit të kontrollit të tyre mbi territorin. Kjo strategji ka qenë e ndryshuar pas konfliktit më 2001 dhe me Marrëveshjen e Ohrit. Për të siguruar ndarje më të mirë të pushtetit lokal mes komuniteteve të ndryshme që jetojnë në Maqedoni, marrëveshja e Ohrit kërkonte një reformë të decentralizimit të pushtetit. Kjo reformë, e mbështetur nga Bashkimi Evropian dhe nga aktorët kryesor ndërkombëtar në Maqedoni, kanë zbatuar ndryshime të mëdha legjislative në vitin 2004.

Territori i Maqedonisë për momentin është ndarën 84 komuna (me qytetin e Shkupit, që përbëhet nga 10 komuna). Këto komuna kanë më tepër pushtet se më parë, gjatë vendimmarrjes dhe gjatë shpërndarjes së buxhetit. Komunat kanë fuqi më të mëdha dhe të rritura në lidhje me zhvillimin e ekonomik lokal, mbrojtja e mjedisit jetësor dhe natyrës, urbanizmi, kultura, sport, mbrojtja shoqërore dhe mbrojtja e fëmijëve si dhe arsimin.

Zbatimi praktik i procesit të decentralizmit akoma është në rrjedhë. Transferim i kompetencave ka hasur në shumë probleme për shkak të procesit të ndërlikuar por edhe nga situata e transicionit politik dhe ekonomik që ndodh në Maqedoni.

Në krye të secilës komunë,gjendet kryetari i saj dhe këshilltarët të zgjedhur në zgjedhje direkt të përgjithshme.

Komunat financohen nga burimet vetjake, nga tatimet e të ardhurave, si dhe nga donacionet që rrjedhin nga buxheti nacional.

Për të siguruar ndarje më të mirë të pushtetit mes komunave etnike, disa vendimmarrje në nivel komunal votohen me parimin e « Badinter », sipas emrit të ish ministrit francez Robert Badinter. Ky parim nënkupton që votimin për çështjet duhet të përmban shumicën e votave të dy grupeve : ata të shumicës së këshilltarëve komunale dhe shumicën e këshilltarëve që përfaqësojnë komunitetet etnike të pakicave në komunë.

Dispozitat e Marrëveshjesh Kornizë të Ohrit

Më 13 gusht, 2001, Marrëveshja Kornizë e Ohrit përfundoi konfliktin, duke imponuar reforma të rëndësishme për të përfaqësuar më mirë pakicat dhe ka parashikuar një Kushtetutë të re.

Sipas kushteve të marrëveshjes, Kushtetuta e vitit 1991 është ndryshuar referencën që vetëm Sllavo-Maqedonasit janë i vetmi popull themelues të shtetit. Shoqëria maqedonase është tani konsiderohet që është themeluar nga qytetarë përfaqësues të grupeve të ndryshe etnike.

Marrëveshja gjithashtu prezanton një sistem të « shumicës së dyfishtë » në Parlament, e cila nënkupton që për të miratuar diçka, një tekst duhet të fitojë minimum pakicën e votave të njërës ose grupit tjetër përfaqësues të pakicave etnike.

Shfrytëzimi i gjuhës shqipe është e detyrueshme për dokumentet zyrtare dhe është gjuhë pune gjatë seancave plenare dhe gjatë komisioneve parlamentare, sikur edhe nëpër gjyqe. Gjitha ligjet janë të shkruara në dy gjuhë, në gjuhë maqedonishte dhe atë shqipe. Nga ana tjetër, vetëm gjuha maqedonase do të shfrytëzohet nga qeveria (përveç nëpër zona shqiptare të përcaktuara). Gjuha shqipe është gjuha e dytë zyrtare nëpër rajonet ose shqiptarët përbëjnë më tepër se 20% të popullatës. Shteti ka për detyrë të financojë, më tepër arsimin fillor dhe të mesëm, arsimin e lartë (universitar) në gjuhën shqipe nëpër zona ku shqiptarët përbëjnë së paku 20% të popullatës.

Që sot e tutje, Shteti garanton përfaqësimin proporcional të pakicave në administratën publike dhe policinë si dhe në Gjykatën Kushtetuese. Një proces të decentralizimit është parashikuar.

Në fund, Shteti ju garanton status të barabartë të fesë ortodokse, myslimane dhe katolike.

Organizimi territorial i Maqedonisë

Maqedonia është e ndarë në 84 komuna (opštini, njëjës opština), të ndara në 8 rajone (regioni) të cilat nuk luajnë asnjë rol administrativ.

Komunat :
Komunat opštini kanë ekzistuar që prej regjimit jugosllav megjithatë numri i tyre ka ndryshuar sipas periudhave. Këto komuna kanë qenë të anuluara pas pavarësisë, dhe Kushtetuta e vitit 1991 parashikonte ndarje të re administrative. Në vitin 1996 Qeveria e Maqedonisë vendosi të krijon 123 komuna.
Megjithatë më vonë u tregua që numri është tepër i madh dhe kishte një ndarje të re në vitin 2004. Përfundimisht, Maqedonia është ndarë në 84 komuna ose opštini.
Dhjetë komuna janë bashkuar për të formuar Shkupin e Madh, i cili posedon një statut të posaçëm.
Komunat janë të ndara në «komuna rurale» dhe «komuna urbane».
Më 2004, opozita nacionaliste, pohonte që janë krijuar shumë komuna me shumicë shqiptare dhe kërkonin një referendum për të pyetur maqedonasit për këtë ndarje të tillë. Megjithatë, për shkak të daljes së dobët, referendumi u anuluar dhe rezultatet e komunave opštini kanë mbetur të pandryshuara.

Rajonet:
Këto 8 rajone nuk kanë asnjë rol administrativ dhe janë krijuar vetëm për shkaqe juridike dhe statistikore.
Ata janë:
 rajoni i Shkupit (përbërë nga Shkupi dhe 7 komuna përreth)
 Pellagonia
 Pollogu
 Lindja
 Juglindja
 Verilindja
 Jugperëndimi
 rajoni i Vardarit

 Hartë e hollësishme e komunave në Maqedoni [mk]:

(Burimi: Ministria për Vetëqeverisje Lokale e Maqedonisë)

Fushat e intervenimit të komunave maqedonase

 Shkarkojeni Ciceronin për kryetarët dhe anëtarët e këshillave komunal të Republikës së Maqedonisë [en], publikuar nga Bashkimi i Komunave të Republikës së Maqedonisë (ZELS).

Fushat e intervenimit të komunave maqedonase mbulojnë:

1. Planifikimin urban dhe rural
2. Mbrojtja e natyrës dhe mjedisit jetësor
3. Zhvillimi i ekonomisë lokale
4. Aktivitete komunale
5. Kulturë
6. Sport dhe Çlodhje
7. Mbrojtje shoqërore dhe mbrojtja e fëmijëve
8. Arsimi
9. Shëndeti
10. Planifikim gjatë konfliktit shoqëror
11. Shërbime zjarrfikëse
12. Vëzhgim të shërbimeve komunale

Burime të informatave

Lexoni artikujt e Courrier des Balkans [fr]:
 Maqedoni : decentralizimi gradual fiskal (29 prill 2007)
 Maqedoni : decentralizimi rrjedh sipas dialogut (11 dhjetor 2006)
 Decentralizimi në Maqedoni : depolitizim, ripolitizim, etj. (22 dhjetor 2005)
 Maqedonia, katër vite pas Marrëveshjes së Ohrit (14 shtator 2005)
 Maqedonia : dështim i referendumit) (8 nëntor 2004)
 Një referendum që rrezikon stabilitetin e Maqedonisë (30 shtator 2004)
 Maqedoni : shoqëria civile mobilizohet kundër decentralizimit (6 shtator 2004)
 Maqedonia, rreziku nga decentralizimi (17 gusht 2004)

 Internet faqja e Ministrisë për Vetëqeverisje Lokale [ mk ] [ sq ] [ en ]
 Internet faqja e Bashkimit të Komunave në Republikën e Maqedonisë (ZELS) [ mk ] [ en ]
 Internet faqja e Senatit francez [fr]